SOSYAL ETKİLEŞİM DEĞERLENDİRME ARACI (SEDA)

 

Otizm spektrum bozukluğu (OSB), sosyal etkileşim ve iletişimdeki yetersizlikler, sınırlı ve tekrarlayıcı davranışlarla karakterize olan nöro-gelişimsel bir bozukluktur. OSB olan çocukların çoğu sözel dil gelişiminde gecikmeler yaşamakta ve yaklaşık yarısı ise işlevsel olarak sözel dili edinememektedir. Alanyazında yapılan araştırmalar, OSB olan çocuklarda iletişim becerilerinde görülen sınırlılıkların ve bozuklukların söz öncesi dönemde sözel olmayan iletişim becerilerinde yaşanan güçlüklerle ortaya çıktığını ve sözel olmayan iletişim ve etkileşim becerilerine ilişkin yeterliliklerin sözel dilin kazanımı için önemli bir faktör olduğunu göstermektedir. OSB olan çocuklar, amaçlı iletişim eylemleri olarak adlandırılan jestler ve iletişim amaçlı bakışlarda, özellikle ortak dikkat olmak üzere iletişim işlevlerinde ayrıca sözel dille ilişkili olduğu belirlenen taklit ve oyun gibi sosyal etkileşim becerilerinde normal gelişim gösteren ve diğer gelişimsel yetersizliği olan çocuklara göre nitelik ve nicelik olarak önemli yetersizlikler yaşamaktadırlar. Bununla birlikte ülkemizde OSB’nin ayırt edici özellikleri olarak ele alınan ortak dikkat ve davranış düzenleme işlevli iletişimsel davranışları, sembolik oyun becerilerini ve taklit becerilerini ayrıntılı ve yapılandırılmış gözleme dayalı değerlendirebilecek geçerli ve güvenilir bir araç bulunmamaktadır. Bu çalışmada OSB olan çocukların sözel olmayan sosyal iletişim ve etkileşim davranışlarını yapılandırılmış gözlem yoluyla değerlendirmede kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir araç geliştirilmesi amaçlanmıştır. Geliştirilen bu aracın OSB olan çocukların tanılanması sürecinde ayırt edici özelliklerin ayrıntılı incelenmesinde ve eğitsel değerlendirme sürecinde iletişim becerilerine ilişkin performansın belirlenmesinde alan uzmanları tarafından kullanılabileceği düşünülmektedir.