Isparta Çınar Mavi Işık Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi olarak Dil ve Konuşma Güçlüğü olan bireylerin ebeveynlerinin merak ettiği konuları derledik.
Dil ve konuşma güçlüğü olan bir çocuk söz konusu olduğunda, ebeveynler genellikle bu durumun nedenlerini, nasıl fark edileceğini, çocuğun konuşmayı öğrenip öğrenemeyeceğini ve ne zaman uzman desteği alınması gerektiğini merak eder. Aşağıda ebeveynlerin sık sorduğu sorular ve açıklayıcı yanıtlarını bulabilirsiniz:
Çocuğunuzun yaşıtlarına göre geç konuştuğunu, kelimeleri tam söyleyemediğini ya da kendini ifade etmekte zorlandığını fark ettiğinizde endişe duymanız çok doğaldır. Dil ve konuşma güçlüğü, erken fark edildiğinde ve uygun müdahalelerle büyük ölçüde aşılabilir bir durumdur.
Isparta Çınar Mavi Işık Özel Eğitim olarak bu yazımızda, ebeveynlerin sıkça sorduğu sorulara uzman görüşlerine dayalı yanıtlar sunuyoruz:
1. Dil ve konuşma güçlüğü nedir? Aynı şey mi?
Hayır, dil ve konuşma birbirinden farklıdır:
- Dil güçlüğü, çocuğun dili anlamada ya da uygun şekilde kullanmada yaşadığı zorluktur. (örneğin karmaşık cümleleri anlayamama, kelime dağarcığının zayıf olması)
- Konuşma güçlüğü, kelimeleri doğru şekilde söyleyememe, sesleri yanlış üretme, kekemelik gibi durumları kapsar.
Bu iki durum birlikte de görülebilir.
2. Geç konuşma normal mi? Ne zaman endişelenmeliyim?
Her çocuğun gelişimi farklı olsa da genel olarak:
- 12 ayda ilk sözcükler (örneğin “anne”, “baba”)
- 18 ayda yaklaşık 10-20 kelime
- 2 yaşında 2 kelimelik cümleler (“su ver”, “anne gel” gibi) beklenir.
Eğer çocuğunuz bu kilometre taşlarını kaçırıyorsa, bir dil ve konuşma terapistinden değerlendirme almanız önerilir.
3. Neden dil ve konuşma güçlüğü yaşanır?
Dil ve konuşma güçlüğünün birçok nedeni olabilir:
- İşitme kaybı
- Gelişimsel gecikme
- Otizm spektrum bozukluğu
- Zihinsel yetersizlik
- Serebral Palsi gibi nörolojik durumlar
- Çift dillilik ortamında karmaşa
- Ailede benzer öykü (genetik faktörler)
Bazı durumlarda ise belirgin bir neden bulunmayabilir.
4. Dil ve Konuşma Güçlüğü Zamanla geçer mi, beklemeli miyim?
“Bekleyelim, nasıl olsa bir gün konuşur” düşüncesi, zaman kaybına yol açabilir. Erken müdahale çok önemlidir. Dil gelişimi geciken çocukların yaşıtlarına yetişmesi için konuşma terapisi ve destekleyici ev çalışmaları gerekebilir.
5. Ne zaman ve hangi uzmana başvurmalıyım?
Aşağıdaki durumlarda bir dil ve konuşma terapisti ya da çocuk gelişimi uzmanına başvurmalısınız:
- 2 yaşında hâlâ kelime çıkarmıyorsa,
- Sesleri anlaşılmayacak şekilde söylüyorsa,
- Yaşıtlarıyla iletişim kurmakta zorlanıyorsa,
- Kekeliyorsa ya da konuşması akıcı değilse,
- Anlamada ve yönerge takip etmede zorlanıyorsa.
Gerekirse çocuk psikiyatristi, odyolog (işitme uzmanı) ve nörolog gibi diğer uzmanlar da sürece dahil edilebilir.
6. Dil ve Konuşma Güçlüğü olan çocuğumu evde nasıl destekleyebilirim?
- Bol bol kitap okuyun.
- Onunla göz teması kurarak yavaş ve net konuşun.
- Sorular sorun, yanıtlarını sabırla bekleyin.
- Teknoloji kullanımını sınırlayın; pasif ekran süresi (TV, tablet) dil gelişimini olumsuz etkileyebilir.
- Doğru söylediği kelimeleri tekrar ederek pekiştirin.
Unutmayın, en etkili konuşma ortamı, sevgi dolu ve etkileşimli bir ortamdır.
7. Konuşma terapisi ne kadar sürer?
Bu, çocuğun yaşına, güçlük düzeyine ve düzenli çalışmaya bağlıdır. Bazı çocuklar birkaç ayda büyük ilerleme gösterirken, bazı çocuklarda bu süreç daha uzun olabilir. Aile desteği ve evde yapılan çalışmalar süreci hızlandırır.
8. Bu durum çocuğumun okul hayatını etkiler mi?
Evet, erken dönemde müdahale edilmezse dil ve konuşma güçlüğü; okumayı öğrenme, arkadaş ilişkileri, ders başarısı ve özgüven gibi pek çok alanı etkileyebilir. Bu nedenle okul öncesinde gerekli desteklerin alınması büyük fark yaratır.
9. Dil ve Konuşma Güçlüğü olan Çocuğumun zekâsı geri mi?
Hayır. Dil ve konuşma güçlüğü, zekâ geriliğiyle aynı şey değildir. Birçok çocuk sadece dili üretmekte veya ifade etmekte zorlanır; ancak algısı ve zekâsı normaldir. Zihinsel gelişim ile dil gelişimi aynı hızda gitmek zorunda değildir.
10. Dil ve Konuşma Güçlüğü olan çocuk İleride tamamen normal konuşabilir mi?
Doğru ve zamanında müdahale ile birçok çocuk yaşıtlarına yetişebilir ve akıcı, anlaşılır şekilde konuşabilir. Ancak bazı çocuklar uzun süreli destek alabilir. Önemli olan çocuğun potansiyeline göre ilerleyip iletişim becerilerini kazanmasıdır.
Sonuç
Dil ve konuşma güçlüğü, fark edildiğinde ve erken müdahale edildiğinde büyük oranda aşılabilen bir gelişimsel zorluktur. Sabır, sevgi ve profesyonel destekle çocuğunuzun iletişim dünyası daha sağlıklı ve güvenli bir hâl alabilir.